کمپرسور کولر اصلی‌ترین عضو در سیستم تهویه ماشین است. این قطعه مکانیکی_الکتریکی، وظیفه پمپاژ کردن گاز سردکننده با فشار مناسب برای صحت کار سیستم تهویه ماشین را برعهده دارد. اگر، بنابه هر دلیلی این قطعه به‌درستی کار نکند، سیستم تهویه کار نخواهد کرد.
| علائم خرابی | دلایل احتمالی | راهکار پیشنهادی |
|---|---|---|
| کاهش یا عدم سرمایش | نشتی گاز مبرد، خرابی کمپرسور، خرابی کلاچ کمپرسور | بررسی و شارژ گاز مبرد، بررسی عملکرد کمپرسور و کلاچ آن |
| صداهای غیرعادی (جیغ، تق‌تق) | خرابی بلبرینگ‌ها، سایش قطعات داخلی، خرابی کلاچ | بررسی و تعویض بلبرینگ‌ها یا کلاچ در صورت نیاز |
| روشن و خاموش شدن مکرر کمپرسور | خرابی رله کمپرسور، مشکلات برقی، خرابی سنسورها | بررسی سیستم برق‌رسانی و تعویض رله یا سنسور معیوب |
| نشت روغن یا گاز از کمپرسور | فرسودگی واشرها، ترک‌خوردگی بدنه کمپرسور | تعویض واشرها یا کمپرسور در صورت آسیب جدی |
| افزایش مصرف سوخت | عملکرد نادرست کمپرسور، بار اضافی روی موتور | بررسی سلامت کمپرسور و کاهش بار اضافی بر موتور |
همچنین، از لحاظ فنی بروز هرگونه مشکل در کمپرسور، می‌تواند به دیگر قطعات موتور و سیستم تهویه نیز آسیب وارد کند. بنابراین، تشخیص خرابی کمپرسور کولر ماشین و بازدیدهای دوره‌ای آن می‌تواند در کاهش هزینه تاثیرگذار باشد.
کمپرسور کولر چیست
کمپرسور کولر یک قطعه بسیار مهم در سیستم تهویه مطبوع هر ماشین است. از این قطعه برای فشرده کردن گاز سردکننده و انتقال آن به سایر بخش‌ها استفاده می‌شود. با فشرده شدن گاز مبرد، دمای آن افزایش یافته و سپس، توسط کندانسور خنک می‌شود. پس از آن به سمت رادیاتور کولر هدایت شده تا هوای درون کابین را خنک کند.
در حقیقت، یک کمپرسور کولر از تعدادی پیستون و سیلندر به‌وجود آمده است. فعال شدن این قطعه با فشار دادن کلید ac روی پنل داشبورد صورت می‌گیرد. همچنین، نیروی موردنیاز برای فعال شدن کمپرسور و فشرده کردن گاز سردکننده، از تسمه دینام دریافت می‌شود. البته، در اینجا کمی لرزش خودرو در هنگام کولر گرفتن، امری عادی است.
علل خرابی کمپرسور کولر ماشین
یکی از مهم‌ترین دلایل فعال نشدن کولر ماشین می‌تواند خرابی کمپرسور آن باشد. علل خرابی و سوختن این قطعه سیستم تهویه موارد زیر هستند:
نقص در گاز مبرد
انتقال گاز نامناسب یا استفاده از گاز با کیفیت پایین، می‌تواند سبب خرابی کمپرسور کولر و تحمیل هزینه بالا شود.
بار بیش از حد
استفاده پیوسته و بیش از حد از کولر ماشین، خصوصا در شرایط سخت و هوای بسیار گرم، می‌تواند باعث خرابی آن شود. همچنین می‌تواند به بالا رفتن دور موتور هنگام کولر گرفتن نیز منجر شود.
نقص در سیستم تهویه
بروز هر نوع نقص در سیستم تهویه مثل وجود ترک یا نشتی در مسیر عبور گاز، می‌تواند سبب افزایش فشار و دلیلی برای کارنکردن کمپرسور کولر باشد.
کلاچ کمپرسور معیوب
در زمان شروع کار سیستم تهویه، کلاچ کمپرسور نیز درگیر می‌شود. با درگیرشدن این قطعه، چرخش و عملکرد پولی شروع خواهد شد. اگر این کلاچ درگیر نشود، عملکرد سیستم تهویه مختل می‌شود. بنابراین، این مورد همواره یکی از علائم خرابی کلاچ کمپرسور کولر خودرو بوده است.
فاصله بین پولی و کلاچ
یکی دیگر از دلایل خراب شدن کمپرسور کولر وجود فاصله بین پولی و کلاچ آن است. چراکه برای کارکرد بهتر این سیستم، پولی و کلاچ با یکدیگر در ارتباط هستند. البته، این مورد می‌تواند علت قفل شدن کمپرسور کولر ماشین باشد.
تعویض نکردن فیلتر هوای کولر
تعویض نشدن دوره‌ای فیلتر هوای کولر، سبب انسداد مسیر و کاهش جریان هوا شده و سبب انتشار بوی نامطبوع کولر خودرو نیز خواهد شد.
ضعیف بودن باتری
گاهی اوقات فرسودگی باتری ماشین نیز می‌تواند از علل خرابی کمپرسور کولر باشد. چراکه باتری ماشین انرژی لازم برای کارکرد اکثر قطعات خصوصا کمپرسور کولر را تامین می‌کند.
عدم تعویض روغن کمپرسور
درون کمپرسور کولر روغن وجود دارد که وظیفه آن روان‌کاری قطعات است. اگر کمپرسور در حال کار باشد و روغن آن عوض نشده باشد، سوختن کمپرسور دور از انتظار نخواهد بود.
خرابی ترموستات کولر
خرابی ترموستات کولر ماشین نیز از دیگر دلایل خرابی یا سوختن کمپرسور است. این مورد علت قطع و وصلی کولر ماشین به شکل مداوم و سپس، سوختن آن است.
خرابی رله کمپرسور
رله کمپرسور علاوه‌بر روشن و خاموش کردن آن، دمای اواپراتور را در یک بازه مناسب نگه می‌دارد. معیوب شدن این قطعه، باعث کارکرد نادرست سیستم تهویه و خرابی کمپرسور می‌شود.
نشت گاز مبرد
اگر گاز ماده مبرد سیستم کولر نشتی داشته باشد، سبب افت فشار دارون کمپرسور می‌شود. این مورد بار بیشتری بر کمپرسور اعمال کرده و شاید منجر به سوختن آن شود.
عدم نگه‌داری صحیح
اگر به کمپرسور کولر رسیدگی نشود، شاید گردوغبار، روغن کثیف یا دیگر ذرات به درون آن و سیستم تهویه نفوذ کند. در نتیجه، این مشکل می‌تواند باعث گیرپاژ کمپرسور کولر خودرو شود.
نکات مهم تعمیر و نگه‌داری کمپرسور کولر
زمانی‌که کمپرسور کولر به شکل صحیح کار کند علاوه‌بر آسیب به سلامت شما، باعث تحمیل هزینه نیز می‌شود. نخست، نشت گاز سرد کننده می‌تواند به سلامتی شما و کمپرسور صدمه وارد کند.
دوم اینکه، اهمیت ندادن به علائم خرابی کمپرسور کولر خودرو و هشدارهای آن، هزینه هنگفتی برجای خواهد گذاشت. اگر کمپرسور کولر به درستی کار نکند، کل سیستم تهویه از کار می‌افتد. اگر سیم‌ها آسیب ببینند، می‌توانند این سیستم را دچار آتش‌سوزی کرده و آن را به کل سیستم برق ماشین گسترش دهند. بنابراین، با تست خرابی کمپرسور کولر خودرو و سایر موارد، می‌توانید از ایجاد خطرات احتمالی پیشگیری نمایید:
تست کمپرسور
برای تست کمپرسور کولر خودرو، درابتدا ماشین را روشن کرده و اجازه دهید چند دقیقه کار کند. سپس آن را خاموش نمایید. در قدم اول به صورت چشمی کمپرسور را بررسی کنید. باید اطمینان حاصل شود که بدنه آن هیچ آسیب فیزیکی مانند ضربه یا ترک نداشته و صدای خرابی کمپرسور کولر به گوش نمی‌رسد.
سپس، همه پیچ‌ها و اتصالات را چک کنید. در ادامه، شما با اطلاع از نحوه تست کمپرسور کولر خودرو، می‌توانید کولر خودرو را روشن کرده و با خنک شدن فضای دورن ماشین از صحت کار آن مطمئن شوید.
تست سوئیچ فشار کمپرسور
شما باید با استفاده از یک مولتی‌متر، مقدار مقاومت پایانه‌های این سوئیچ را اندازه‌گیری نمایید. در اینجا شما باید مولتی متر را روی حالت اهم بگذارید. سپس، پراپ‌های آن را به پایانه‌های 5 و 7 یا 6 و 8 سوئیچ موردنظر وصل کنید. مقدار مقاومت اندازه‌گیری شده در این حالت، باید عدد صفر را نشان دهد. در غیر این صورت، سوئیچ باید تعویض شود.
تست فشار کمپرسور
تست فشار انواع کمپرسور کولر خودرو کمی تخصصی است. همچنین به ابزار اختصاصی احتیاج دارد. اگر کمپرسور کولر به‌درستی کار کند، گاز سردکننده خروجی آن باید در محدوده فشار معینی قرار گرفته باشد. بنابراین، شما با اندازه‌گیری فشار گاز خنک‌کننده عبوری از خط فشار نیز می‌توانید سلامت کمپرسور را ارزیابی نمایید.
سخن پایانی
در حالت کلی، توصیه می‌شود که پس از طی هر10 هزار کیلومتر، یک‌بار به مراکز مجاز تعمیر کولر ماشین مراجعه کنید. همچنین، درصورت نیاز می‌توانید قطعات اورجینال آن را از فروشگاه آنلاین دانش، عرضه‌کننده لوازم خودرو و قطعات سیستم سرمایشی و گرمایشی خصوصا کولر درجا تامین نمایید.
حتما از وضعیت سلامت سیستم تهویه و خنک‌کنندگی ماشین خود اطمینان حاصل نمایید. سعی کنید انجام این کار را به قبل از شروع روزهای گرم سال موکول کنید. تاکید می‌شود که استفاده صحیح از کولر ماشین در پیشگیری از خرابی‌های آینده نقش بسزایی دارد. همچنین، سعی کنید از اعمال بار بیش از حد به سیستم تهویه ماشین برای مدت طولانی خودداری نمایید.
مقاله خوبی بود، ولی یه چیزی برام عجیب بود. نوشتید که یکی از دلایل خرابی کمپرسور، استفاده از گاز نامناسبه. این یعنی اگه گاز R134a یا R1234yf به‌درستی استفاده بشه، اصلاً مشکل پیش نمیاد؟ یا حتی این گازها هم تحت شرایطی ممکنه باعث آسیب بشن?
با سلام و ممنون از توجهتون 🙏
سؤال خیلی خوبی مطرح کردین. بله، استفاده از گاز مناسب مثل R134a یا R1234yf به‌صورت اصولی و طبق استاندارد، خودش جلوی بسیاری از خرابی‌ها رو می‌گیره. اما نکته اینجاست که حتی همین گازهای استاندارد هم اگر بیش‌ازحد شارژ بشن، یا در سیستمی استفاده بشن که برای اون طراحی نشده باشن، می‌تونن باعث آسیب به کمپرسور بشن.
پس علاوه بر نوع گاز، مقدار و نحوه تزریقش هم خیلی مهمه. همیشه بهتره شارژ گاز توسط افراد متخصص با تجهیزات دقیق انجام بشه.
بازم اگه سوالی بود در خدمتتون هستیم 🌟
خیلی خوب توضیح دادین، ولی یه چیز برام سوال شد. اگه کولر ماشین روشن نشه، همیشه مشکل از کمپرسوره؟ یا ممکنه یه چیز دیگه خراب شده باشه؟ یه بار بردم تعمیرگاه گفتن کمپرسوره، آخرش معلوم شد فیوز سوخته بوده!
سلام وقت‌تون بخیر
خیلی خوشحالیم که مطلب براتون مفید بوده. در پاسخ به سوالتون: نه، روشن نشدن کولر همیشه به معنی خرابی کمپرسور نیست. همونطور که تو مقاله هم اشاره شده، عواملی مثل سوختن فیوز، خرابی رله، خرابی سنسورها، یا حتی مشکل در کلید روشن/خاموش هم می‌تونن باعث بشن کولر کار نکنه. تشخیص اشتباه کمپرسور یکی از رایج‌ترین مشکلات توی تعمیرگاه‌هاست، مخصوصاً وقتی تست کامل سیستم انجام نشه. همیشه بهتره قبل از تعویض کمپرسور، تمام اجزای الکتریکی و مکانیکی بررسی بشن.
موفق باشید 🌿
من شنیدم اگه ماشین زیاد تو ترافیک بمونه، کولرش زودتر خراب میشه. این به کمپرسور ربط داره یا چیز دیگه‌ایه؟ یعنی بهتره تو ترافیک کولر رو خاموش کنیم؟
بله، موندن زیاد تو ترافیک می‌تونه روی عمر کمپرسور کولر تأثیر بذاره. چون توی ترافیک جریان هوا به کندانسور کمتر میشه، فشار سیستم بالا می‌ره و کمپرسور بیشتر تحت فشار قرار می‌گیره. مخصوصاً اگه فن خنک‌کننده خوب کار نکنه یا گاز کولر بیش از حد باشه. خاموش کردن کولر در ترافیک شدید می‌تونه به کاهش فشار کمک کنه، ولی اگه سیستم سالم باشه و فن‌ها درست کار کنن، نیازی به خاموش‌کردن نیست. حتماً از سلامت فن و میزان گاز مطمئن بشید.
خب اینا که گفتید همه مشکلاته، ولی راه‌حل چیه؟ یه آدم معمولی که مکانیک نیست، چطور بفهمه کمپرسورش داره خراب میشه؟ همش که نباید ببریم تعمیرگاه، یه راهی هم بگین که خودمون بفهمیم!
سلام رفیق 🌟
کاملاً حق داری، خیلیا مثل شما همین سوالو دارن. ببین، چندتا نشونه ساده هست که می‌تونی خودت متوجه شی کمپرسور داره خراب میشه:
باد کولر گرم میشه یا یهویی قطع و وصل میشه.
صداهای غیرعادی از موتور یا خود کولر میاد، مخصوصاً موقع روشن شدن.
کولر که روشنه، ولی ماشین جون نداره یا افت قدرت حس می‌کنی.
گاز کولر رو شارژ می‌کنی ولی باز خوب خنک نمی‌کنه.
اگه یکی یا چندتا از این نشونه‌ها رو دیدی، احتمال خرابی کمپرسور هست.
حالا نه اینکه همیشه نیاز باشه بری تعمیرگاه، ولی اگه این علائمو دیدی، بهتره یه متخصص یه نگاه بندازه، که زودتر مشکل حل شه و خرجش زیاد نشه.
یه سوال فنی، تو مقاله گفتید که «کمپرسور باید همیشه به اندازه کافی روغن داشته باشه». ولی تو خیلی از دفترچه‌های راهنما مقدار مشخصی از روغن هم نوشته نشده! یه راه مطمئن برای چک کردن سطح روغن تو کمپرسورهای مختلف هست؟
مرسی از سوال خوبت. بله درسته که تو خیلی از دفترچه‌ها مقدار دقیق روغن رو نمی‌نویسن، چون بسته به نوع کمپرسور و سیستم ماشین متفاوته. بهترین و مطمئن‌ترین راه اینه که زمان تعویض یا شارژ گاز، کمپرسور باز بشه و روغن تخلیه‌شده اندازه‌گیری بشه، بعد به همون اندازه روغن نو بریزن. بعضی تعمیرکارا هم از دستگاه مخصوص استفاده می‌کنن که مقدار دقیق روغن رو مشخص می‌کنه. خلاصه، بدون ابزار دقیق سخته ولی راه هست 😊
در بخش دلایل خرابی، نوشتید که روغن‌کاری نامناسب باعث داغ شدن و گیرپاژ کمپرسور میشه. اما نگفتید چطوری بفهمیم روغن‌کاری درسته یا نه! یه نشونه خاص داره که بشه قبل از خرابی فهمید؟
سلام وقت بخیر 🌞
سؤال خیلی خوبیه! راستش بررسی دقیق روغن‌کاری کمپرسور معمولاً با دستگاه مخصوص انجام میشه، ولی یه سری نشونه‌ها هست که می‌تونه قبل از خرابی کامل هشدار بده: مثلاً صداهای غیرعادی مثل سوت یا تق‌تق، خنک نکردن خوب کولر، یا داغ شدن زیاد کمپرسور. اگه این علائم رو دیدین، بهتره سریع چک بشه تا به گیرپاژ نرسه.
داداش این مطالب تکراریه، یه چیز جدید و خاص بگو، مثلا راهکارایی که بشه کولر ماشینو بدون افت قدرت موتور استفاده کرد!
سلام داداش، مرسی که نظر دادی 🌟
حق داری، خیلی از مطالب پایه‌ای هستن چون خیلیا هنوز با همونا مشکل دارن، ولی در مورد راهکار برای استفاده از کولر بدون افت قدرت موتور، چند تا چیز کاربردی هست:
۱. اگه ماشینت سالم و سرویس شده باشه (مثلاً شمع و سنسورها درست کار کنن)، کولر فشار کمتری میاره.
۲. استفاده از کولر در سرعت بالا (نه توی دنده سنگین) کمک می‌کنه موتور کمتر فشار بیاره.
۳. یه راه دیگه اینه که از کولر اتومات یا سیستم‌های تهویه بهینه استفاده کنی (تو ماشینای جدیدتر هست).
ان‌شاءالله تو مطلب بعدی مفصل می‌ریم سراغ همین موضوع خاص که گفتی 👌🏻
ای بابا، پس یعنی این گازای تقلبی که تو بعضی تعمیرگاه‌ها استفاده می‌کنن، می‌تونه کل کولر ماشینو نابود کنه؟ یعنی باید حتماً از یه جای مطمئن گاز شارژ کنیم؟
آره دوست عزیز، کاملاً درسته. استفاده از گاز تقلبی یا بی‌کیفیت می‌تونه باعث خراب شدن کمپرسور کولر ماشین بشه و هزینه‌بر باشه. تو مقاله تأکید شده که انتقال گاز نامناسب یا گاز با کیفیت پایین ممکنه باعث فشار اضافی روی کمپرسور و در نهایت خرابی اون بشه.
پس بله، باید حتماً گاز از جای معتبر و با کیفیت شارژ بشه.
پس یعنی هرچی مکانیکا می‌گن نباید باور کنیم؟ چند بار گاز کولر زدم، بعد از دو ماه دوباره خالی شد، می‌گن مشکل از کمپرسوره، ولی هیچ‌کس نمی‌گه دقیقاً چیش خراب شده! شما که انقدر توضیح دادین، این مشکل نشتی مداوم رو چطوری باید بفهمیم؟
نه اصلاً منظور این نیست که هر چی مکانیکا می‌گن رو باور نکنید؛ ولی همونطور که تو مقاله گفته شده، کولر خوب، وقتی گاز می‌زنید بعد از دو ماه خالی شد، احتمال داره مشکل از کمپرسور باشه یا اجزای دیگه. یعنی ممکنه نشتی مداوم باشه یا خود کمپرسور درست کار نکنه. برای این‌جور موارد، اول باید تست فشار و تست با مولتی‌متر (سوئیچ‌ها و سیم‌کشی) انجام بشه تا دقیق متوجه شید مشکل از کجاست
در مقاله به این نکات اشاره شده:
اول: ممکنه واشرها خورده یا ترک‌خورده باشن، یا بدنه کمپرسور دچار مشکل شده باشه؛ این‌ها باعث نشت گاز یا روغن می‌شن که باید تعویض بشن
بعدش: تست فشار گاز یا تست سوئیچ فشار، با ابزار دقیق انجام بدین. مثلاً مولتی‌متر وصل کنید روی ترمینال‌ها و مقاومت رو بسنجید—اگه درست نبود، قطعه آسیب‌دیده رو تعویض کنید
یه نکته‌ای که کمتر بهش اشاره شده اینه که فشار بیش از حد روی کمپرسور به خاطر شیلنگ‌های گرفتگی هم می‌تونه باعث مشکل بشه. تو مقاله‌تون به این اشاره نکردید. این مورد رو تأیید می‌کنید؟
شما کاملاً درست گفتی! گرفتن یا گرفتگی شیلنگ‌ها (مثلاً به‌خاطر رسوبات یا خرابی) می‌تونه فشار سیستم رو بالا ببره و باعث فشار نابجای کمپرسور بشه — این رو در مقاله‌مون ذکر نکردیم. حتماً این نکته رو در نسخه‌های بعدی مقاله لحاظ می‌کنیم. ممنون از اینکه این نکته تخصصی و کاربردی رو یادآوری کردی!
یه ایرادی که تو مقاله هست اینه که راه‌های جلوگیری از خرابی کمپرسور رو خیلی کلی گفتید. مثلاً نوشتید «تعویض به‌موقع فیلتر درایر»، ولی این یعنی هر چند وقت یه بار؟ یه عدد حدودی بدید حداقل!
سلام دوست عزیز؛ خیلی ممنون از تذکرت. خیلی حق داری، گفتن «تعویض به‌موقع فیلتر درایر» واقعا خیلی کلیه و بدون عدد مشخص فقط گمراه‌کننده‌ست. مطلبو دوباره که خوندم، فقط گفته بعد از هر ۱۰ هزار کیلومتر باید برسی — اما بیشتر تمرکز روی مراجعه دوره‌ای به تعمیرگاه بود، نه حذف فیلتر درایر.
اگه بخواییم دقیق‌تر بگیم، منطقیه که پیشنهاد کنیم فیلتر درایر رو هم حدود هر ۱۰٬۰۰۰ کیلومتر تعویض کنید. این عدد معمولا با سرویس‌های دوره‌ای کولر هم هماهنگه و هم مفید برای اینکه سنگین نشه و سیستم بهتر کار کنه.
باز ممنون از دقت و حوصلت!